Πως σχετίζεται η κακή διατροφή με τις οικονομικές δυσκολίες και τις κοινωνικές αλλαγές;

Η διατροφή μας συσχετίζεται άμεσα με το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε (κλίμα, γεωγραφικός χώρος, χλωρίδα και πανίδα) το στενό και ευρύτερο οικονομικό-κοινωνικό πλαίσιο (οικογένεια, σχολείο, δομές υγείας, πρόνοιας) και την γενική εικόνα υγείας που παρουσιάζει κάθε άτομο (γενετικοί, βιολογικοί και κληρονομικοί παράγοντες).
Σε μια περίοδο όπου αλλάζουν τα δεδομένα, ο τρόπος διατροφής μας και η ποιότητα της τροφής επηρεάζονται άμεσα και δραματικά.

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), κακή διατροφή¹ ορίζεται ως η ελλιπής ή υπερβολική πρόσληψη τροφής και θρεπτικών συστατικών.

Επιπλέον, όταν ένα άτομο δεν αξιοποιεί την ενέργεια που παίρνει από το φαγητό, λόγω διάρροιας ή άλλων ασθενειών ( υποσιτισμός δευτέρου βαθμού) , προσλαμβάνει υπερβολικές θερμίδες (υπερφαγία) και η κατανάλωση τροφής δεν περιέχει τις -απαραίτητες για την ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού- πρωτεΐνες (υποσιτισμός πρωτεϊνικής ενέργειας) τότε μιλάμε για κακή διατροφή, γιατί το βάρος του σώματος δεν αντιστοιχεί σε φυσιολογικά επίπεδα.

Στο φάσμα, λοιπόν, της κακής διατροφής βρίσκονται τα δυο άκρα, από την μια μεριά ο υποσιτισμός και από την άλλη η υπερβολική κατανάλωση τροφής. Το άτομο που υποσιτίζεται, προσλαμβάνει χαμηλή θερμιδική ενέργεια, η διατροφή του υπολείπεται σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία και ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ)² είναι χαμηλός. Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι αδυναμία και κόπωση, ζάλη, εύθραυστα νύχια και θαμπό χρώμα μαλλιών, μειωμένη απόδοση σε εργασίες κ.ά.Το ενεργειακό έλλειμμα αφήνει τα θύματα του επιρρεπή σε ασθένειες και στον πρόωρο θάνατο.

Στο άλλο άκρο του φάσματος της κακής διατροφής βρίσκεται η υπερβολική κατανάλωση τροφής³, που οδηγεί σε παχυσαρκία και υπερφαγία. Ειδικότερα, στις ανεπτυγμένες χώρες αποτελεί σήμα κινδύνου για την υγεία η εμφάνιση παχυσαρκίας στους νέους ανθρώπους των αστικών κέντρων.

Η υπερβολική κατανάλωση τροφής οδηγεί στην αύξηση τους βάρους (επηρεάζει τις κινητικές λειτουργίες του ατόμου -κουράζεται πιο εύκολα, έχει ταχυπαλμία και έντονη εφίδρωση) στην μείωση της παραγωγικότητας και στην αύξηση των καρδιακών παθήσεων, της υπέρτασης , του διαβήτη και ορισμένων μορφών καρκίνου. Στην χώρα μας, για παράδειγμα, ο παιδικός διαβήτης έχει παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια μια ανοδική πορεία εξαιτίας των λιπαρών και κακής ποιότητας τροφών και της απουσίας των φυτικών ινών από την διατροφή μας.

1. Malnutrtion
2. ΔΜΣ= Ο αριθμός ένδειξης του φυσιολογικού βάρους από τη σχέση βάρος/ύψος του ατόμου
3. Overnourishment

Και στις δυο «ακραίες» περιπτώσεις της κακής διατροφής, οι συνέπειες στη σωματική και μακροπρόθεσμα στην ψυχική υγεία του ατόμου είναι πολύ μεγαλύτερες από ότι πιστεύουμε. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο υποσιτισμός πλήττει όλες τις ηλικίες , αλλά κυρίως τους άπορους και τα άτομα που έχουν μειωμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση πάνω σε θέματα υγείας, σε καθαρό νερό και σε καλές συνθήκες υγιεινής (WHO, 2000).

Στις ανεπτυγμένες χώρες που πλήττονται οικονομικά– όπως η Ελλάδα- το φαινόμενο της κακής διατροφής δεν εμφανίζει τα ίδια ποσοστά με αυτά των φτωχών χωρών, ωστόσο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα μέρος του πληθυσμού «ακουμπάει» σε ένα από τα δυο άκρα, αυτό του υποσιτισμού ή της υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού και λόγω της οικονομικής στενότητας. Λόγου χάρη, παρατηρείται μεγαλύτερη κατανάλωση αμυλούχων τροφών, γιατί η τιμή τους είναι συγκριτικά χαμηλότερη από ότι του κρέατος ή των λαχανικών.

Φαίνεται ότι στους κοινωνικούς παράγοντες παίζει ρόλο και η προώθηση προϊόντων που είναι κυρίως πλούσια σε θερμίδες αλλά όχι σε θρεπτικά συστατικά αλλά και σε φτωχής ποιότητας φαγητά «κονσέρβα φαγητό», τα οποία είναι φθηνότερα και δεν απαιτούν πολύ χρόνο για την παρασκευή τους.

Επίσης, οι συνταγές που σερβίρονται, κυρίως από την τηλεόραση, αποτελούνται από υλικά τα οποία είναι συνήθως ακριβά και πολυτελή για μια μέση ελληνική οικογένεια.

Αντίθετα, η καλή διατροφή αναφέρεται σε πολλές πρακτικές και ενέργειες όπως στην καλλιέργεια (εξάλλου είμαστε μια χώρα πλούσια σε γη) ή την επεξεργασία των πρώτων υλών για την κατασκευή φαγητού (μαρμελάδα, σάλτσα, μακαρόνια), όπου θα μπορούσαν να συμμετέχουν και τα παιδιά. Εξάλλου πρόκειται για μια δημιουργική, χρήσιμη, οικονομική και ευχάριστη μέθοδο για όλους.

Σε επίπεδο κράτους, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη οι ανάγκες των μελών της στα πλαίσια μιας λειτουργικής οικονομίας (όχι μόνο οικονομία αλλά και προσφορά εναλλακτικών τρόπων υγιεινής διατροφής) και να εφαρμοστούν προγράμματα με γνώμονα το μέλλον.

Η καλή και υγιεινή διατροφή αποτελεί έναν ακόμη προστατευτικό παράγοντα για την σωματική υγεία, την μακροβιότητα και την ανθεκτικότητα ενός παιδιού και αργότερα του ενήλικα, απέναντι σε αρνητικά φορτισμένες και στρεσογόνες καταστάσεις και στην απαιτητική καθημερινότητα.

Πηγή:diatrofi-ygeia.gr