Η Τοπική Ανάπτυξη στην Αγροτική Ύπαιθρο

Γράφει ο  Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382, ΑγροΝέα, AgroBus

Από το βιβλίο «Σκέψεις για την Τοπική Ανάπτυξη» του Δημήτρη Μιχαηλίδη, εκδόσεων ΣΤΕΝΤΟΡΑΣ, ISBN 978-618-84431-2-9, διαβάζουμε στα «Λίγα λόγια από εμένα»: Το 1956 έκανα την Α’ Δημοτικού στον Καταχά (σήμερα δήμος Πύδνας-Κολινδρού) Πιερίας, όπου μπολιάστηκα με τις λειτουργίες της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής ανάπτυξης, όταν όλοι μαζί οι κάτοικοι του χωριού Καταχά, που ιδρύθηκε το 1926, έκαναν τα κοινοτικά έργα με κοινή προσωπική εργασία και με αναλογική χρήση υποζυγίων και κάρων και όλοι μαζί βοηθούσαμε όλους στις περιστασιακές εντάσεις των εποχικών αγροτικών εργασιών.

Κάπου στο 1963 συμμετείχα στην ίδρυση μιας Ομάδας Προσκόπων στο Βυζάντιο (Ντεπώ Θεσσαλονίκης), ασκούμενος στον εθελοντισμό, στον σεβασμό της φύσης, την ομαδική δουλειά και την ενδυνάμωση του Κοινωνικού Κεφαλαίου.

Ήδη από το 1991 η Ευρ. Επιτροπή προωθεί την Τοπική Ανάπτυξη με την τότε πρωτοβουλία LEADER-Liaison Entre Actions de Développement de l' Économie Rurale (Σύνδεσμος μεταξύ δραστηριοτήτων Αγροτικής Οικονομίας) και σήμερα με την χρηματοδότηση του CLLD-Community-Led Local Development (Τοπική Ανάπτυξη με πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων), όπου η τοπική κοινότητα συμπολιτών δεν μπορεί να είναι περισσότεροι από 150.000 συντοπίτες.

Το 1993, θυμάμαι τον καθηγητή Γεώργιο Δαουτόπουλο (Αγροτική Κοινωνιολογία) να με συνεπαίρνει σε συνέδριο στο Assembly Hall (Γεωργική & Βιοτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης), μιλώντας για την ανάγκη η εκπαίδευση να εξυπηρετεί την κοινωνία από την οποία προέρχονται τα παιδιά και όλοι μαζί να υποστηρίζουν την τοπική (κοινοτική) ανάπτυξη.

Παραφράζοντας αυτό που ακούστηκε από ηγέτη ισχυρής ακόμη χώρας του πλανήτη στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (24/9/2019) καταγράφω: «Οι σοφοί ηγέτες βάζουν πρώτα τον λαό και τη χώρα τους. Ο ελεύθερος κόσμος πρέπει να ενστερνιστεί τα εθνικά θεμέλιά του. Δεν πρέπει να προσπαθεί να τα διαγράψει ή να τα αντικαταστήσει. Το μέλλον δεν ανήκει στους υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης, το μέλλον ανήκει στους πατριώτες».

Μπορούμε να πούμε ότι «το μέλλον ανήκει στις τοπικές κοινωνίες, στους τόπους, στην τοπική ανάπτυξη, την ισχύ της οριζόντιας συνεργασίας, του συνεργατισμού και της οριζόντιας δράσης των Ομάδων Τοπικής Δράσης».

Τον Μαρ 2021 ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Περιφέρειας Αττικής παρουσίασε στην Ευρ. Έκθεση στις Βρυξέλλες τα συμπεράσματά του για το ΟΡΑΜΑ 2040, που περιελάμβανε τις θέσεις των αγροτών για ευημερία μέχρι το 2040.

Τον Ιουν 2022 η κα Μάγδα Κοντογιάννη, κτηνοτρόφος, 6932094231, γραμματέας του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Περιφέρειας Αττικής παρουσίασε τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης με όλους τους τοπικούς συντελεστές για Τοπική Ανάπτυξη με τίτλο: Rural Pact 2040 ή Αγροτικό Σύμφωνο για την Αγροτική Ύπαιθρο 2040.

Τον Ιαν 2023 βρήκα καταγεγραμμένο στον economist (όσον αφορά τις σύγχρονες παγκόσμιες εξελίξεις και παγκόσμιες τάσεις) ότι το μέλλον ανήκει στο locality-τοπιοποίηση (Δρ Αικατερίνη Καμηλάκη), και μάλιστα επισημαίνοντας ότι η τοπική ανάπτυξη πρέπει να αξιοποιεί το παρελθόν της, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της, που εμπεριέχει την ισόρροπη-βιώσιμη-αειφόρο τοπική ανάπτυξη για να έχει καλό μέλλον. Ο τόπος έχει τρία κύρια χαρακτηριστικά: (1) κοινά γεωγραφικά στοιχεία, (2) κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά και (3) πίστη όλων σε κοινό μέλλον.

Ο όρος «ανάπτυξη-development», όπως αναφέρει ο συνταξιούχος πλέον καθηγητής Γ. Δαουτόπουλος, είναι ένας πολύ νεόκοπος όρος, αφού άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Θεώρησαν ότι η φτώχεια των χωρών αποτελούσε απειλή για τις πλούσιες χώρες και τον συνασπισμό των «ελευθέρων κρατών» (όπως τα έλεγαν τότε) και με πολιτικά κριτήρια προωθήθηκε η «ανάπτυξη». Η ανάπτυξη έγκειτο στην απομόνωση των κύριων εξωγενών μεταβλητών στην οικονομία μιας χώρας και την εφαρμογή των «τεχνικών» ανάπτυξης όπως έγινε στις ανεπτυγμένες χώρες. Νομίζω ότι αυτό εφαρμόστηκε μέχρι και σήμερα στην περίπτωση της Ελλάδας και του Δ.Ν.Τ. το 2010. Κύρια εργαλεία αυτής της ανάπτυξης ήταν (είναι;) η αξιοποίηση της αποταμίευσης, η ταχεία δημιουργία βιομηχανικού κεφαλαίου και η ξένη κεφαλαιακή βοήθεια.

Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί υπερβολικά μεγάλη σημασία στην Περιφερειακή Ανάπτυξη. Μάλιστα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ιδιαίτερο Επίτροπο και Γεν. Διεύθυνση Περιφερειακής Ανάπτυξης, αλλά και πολλά λεφτά, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (FEDER). Στην Ελλάδα η περιφερειακή ανάπτυξη είναι μία κεντρικά σχεδιαζόμενη ανάπτυξη κυρίως με έργα υποδομής.

Ο αγροτοκοινωνιολόγος E. Rogers (1976) ορίζει την τοπική ανάπτυξη ως: «μια ευρεία συμμετοχική διαδικασία κοινωνικής αλλαγής σε μία κοινωνία, που σκοπεύει να οδηγήσει τόσο σε κοινωνικές, όσο και υλικές προόδους για την πλειονότητα των ανθρώπων μέσα από την απόκτηση μεγαλύτερου ελέγχου πάνω στο περιβάλλον τους», όπου το περιβάλλον είναι τόσο το φυσικό, όσο και το κοινωνικό, το πολιτιστικό, το τεχνολογικό, τοο πολιτικό, το οικονομικό κλπ.

Ο Αμερικανός αγροτοκοινωνιολόγος Warren (1977) ορίζει την τοπική ανάπτυξη ως: «μία διαδικασία βοήθειας των ανθρώπων μίας κοινότητας για την ανάλυση των προβλημάτων τους, για την άσκηση μίας όσο το δυνατόν μεγαλύτερης αυτονομίας και για την προαγωγή της συναισθηματικής ταύτισης με την κοινότητα τόσο για τα άτομα, όσο και για τις οργανώσεις της».

Πλέον η ανάπτυξη δεν ορίζεται ως αποκλειστικό θέμα οικονομικό ούτε αντικείμενο μίας ελίτ επιστημόνων ή εξουσιών (τεχνοκράτες, εκλεγμένοι κλπ), αλλά των ιδίων των πολιτών. Ο καθηγητής Γ. Δαουτόπουλος ορίζει την κοινοτική (τοπική) ανάπτυξη, ως «σχεδιασμένη αλλαγή σε κοινοτικό επίπεδο που αποβλέπει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του τοπικού πληθυσμού και μπορεί να υποβοηθηθεί από έναν φορέα αλλαγής σε τρόπο ώστε να επιτευχθεί η μεγίστη δυνατή συμμετοχή των κατοίκων τόσο στον προσδιορισμό του περιεχομένου του τοπικού προγράμματος αλλαγής, όσο και στη διαδικασία υλοποίησής του» (Τοπική ανάπτυξη, σελ. 29, ISBN 960-90046-1-X, 1997).

Την Κυριακή, 4 Αυγ 2024, στο Μαλανδρίνο Δωρίδας, Φωκίδα, στο 21ο Συνέδριο «Προοπτικές Ανάπτυξης της Δωρίδος» ο Δημήτρης Μιχαηλίδης θα εισηγηθεί το «Τοπική Ανάπτυξη στην Αγροτική Ύπαιθρο».

Το Σάββατο, 10 Αυγ 2024, Λεήμονας Ευρώτα, Λακωνία, στην 2η Πανελλαδική Πολιτιστική Γιορτή «Γεωργού & Κτηνοτρόφου» ο Δημήτρης Μιχαηλίδης θα εισηγηθεί το «Τοπική Ανάπτυξη στην Αγροτική Ύπαιθρο». Η Πανελλαδική Πολιτιστική Γιορτή Γεωργού & Κτηνοτρόφου είναι μια θεματική γιορτή πολιτιστικού περιεχομένου που αφιερώνεται στην πολυποίκιλη συνεισφορά του γεωκτηνοτροφικού κόσμου της Ελληνικής αγροτικής υπαίθρου στον εθνικό μας πολιτισμό, και ταυτόχρονα επικεντρώνεται στην αναζήτηση ρεαλιστικών και αποτελεσματικών τρόπων Τοπικής Ανάπτυξης της Αγροτικής Υπαίθρου. Το video της εκδήλωσης το https://www.youtube.com/watch?v=zacbUrveLrM. Οι εκδηλώσεις είναι:

• Σάββατο, 10/8/2024, 18.00-20.00, πλατεία Λεήμονα, Πανελλαδικό Συνέδριο με θέμα: «Το Αύριο της Γεωργίας & Κτηνοτροφίας στην Ελλάδα» και αντικείμενο την Τοπική Ανάπτυξη στην Αγροτική Ύπαιθρο, με παρουσιάστρια την κα Δέσποινα Βάτου.
• Σάββατο, 10/8/2024, 20.30-23.00, πλατεία Λεήμονα, Υπαίθρια έκθεση τοπικών προϊόντων (τροφίμων & τεχνημάτων) και γευσιγνωσία τοπικής γαστρονομίας
• Κυριακή, 11/8/2024, 20.30-22.30, πλατεία Λεήμονα, Παρουσίαση παραδοσιακών τοπικών δημοτικών ασμάτων και χορευτικών σχημάτων.

Η 2η Πανελλαδική Πολιτιστική Γιορτή Γεωργού & Κτηνοτρόφου 2024 προσκαλεί όλους στο χωριό Λεήμονας, Δήμου Ευρώτα, Λακωνίας το ΣαββατοΚύριακο 10 & 11 Αυγ 2024. Πληρ: κ Ι. Σαμαρτζής, 6970515616, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Την Δευτέρα, 12 Αυγ 2024, στο Βυζίκι Γορτυνίας, Αρκαδίας, στις εκδηλώσεις για το 45^ο Φεστιβάλ Άκοβας ο Δημήτρης Μιχαηλίδης θα εισηγηθεί «Τα μονοπάτια της τροφής μας» πάντα με προσανατολισμό στο ΟΡΑΜΑ 2040, για την Τοπική Ανάπτυξη.

Η Τοπική Ανάπτυξη για την Αγροτική Ύπαιθρο θα μπορούσε να είναι το κύριο θέμα των συζητήσεων για την μελλοντική Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ-CAP) στην ΕΕ το 2028-2034.