Τι αναφέρει ο κανονισμός για την πίστωση των 26,2 εκ. ευρώ - Επιλογή κριτηρίων χορήγησης ενίσχυσης από την Ελλάδα και στόχοι από την ΕΕ

(1)

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 έχει αντίκτυπο στους γεωργούς της Ένωσης.

(2)

Το πρωταρχικό μέλημα στο εμπόριο μεταξύ της Ουκρανίας και της Ένωσης είναι η διαθεσιμότητα των μεταφορών. Οι ουκρανικοί αερολιμένες ήταν οι πρώτοι που επλήγησαν από τη ρωσική επίθεση και όλες οι εμπορικές ναυτιλιακές δραστηριότητες στα λιμάνια της Ουκρανίας έχουν ανασταλεί.

(3)

Η κρίση είναι πιθανό να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην προσφορά σιτηρών παγκοσμίως και να προκαλέσει περαιτέρω αύξηση των τιμών η οποία θα προστεθεί στις ήδη διογκούμενες τιμές της ενέργειας και των λιπασμάτων και θα πλήξει τους γεωργούς της Ένωσης.

(4)

Μια δεύτερη πηγή ανησυχίας αποτελεί η αδυναμία των προϊόντων της Ένωσης να συνεχίσουν να διοχετεύονται στην Ουκρανία, και δυνητικά επίσης στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, για λόγους υλικοτεχνικής υποστήριξης καθώς και για οικονομικούς λόγους, γεγονός που προκαλεί διαταραχές του εμπορίου σε ορισμένους τομείς, οι οποίες θα μπορούσαν με τη σειρά τους να προκαλέσουν ανισορροπίες στην εσωτερική αγορά. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να επηρεάσει κυρίως τους τομείς των οίνων και των οινοπνευματωδών ποτών, των μεταποιημένων τροφίμων (συμπεριλαμβανομένων των μεταποιημένων φρούτων και λαχανικών), των παρασκευασμάτων για βρέφη και των τροφών για ζώα συντροφιάς στην περίπτωση της Ρωσίας, των οπωροκηπευτικών στην περίπτωση της Λευκορωσίας, και των ζωικών προϊόντων στην περίπτωση της Ουκρανίας.

(5)

Ως εκ τούτου, υπάρχει σοβαρή απειλή διατάραξης της αγοράς λόγω των σημαντικών αυξήσεων του κόστους και των διαταραχών του εμπορίου, γεγονός που καθιστά αναγκαία την ανάληψη αποτελεσματικής και αποδοτικής δράσης.

(6)

Τα μέτρα παρέμβασης στην αγορά βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 με τη μορφή δημόσιας παρέμβασης, ενισχύσεων για ιδιωτική αποθεματοποίηση ή αποσύρσεων από την αγορά μπορεί να είναι αποτελεσματικά για την αποκατάσταση σε κάποιο βαθμό της ισορροπίας της αγοράς με την προσωρινή ή μόνιμη απόσυρση προϊόντων από την αγορά, αλλά δεν μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της απειλής διατάραξης της αγοράς που προκαλείται από τις αυξήσεις του κόστους. Η αγορά πρέπει βέβαια να προσαρμοστεί σταδιακά στις νέες συνθήκες, όμως χρειάζεται να παρασχεθεί στήριξη στους παραγωγούς σε τομείς όπου το κόστος των εισροών αυξάνεται σε μη βιώσιμα επίπεδα και όπου τα προϊόντα δεν μπορούν να βρουν την κανονική τους διέξοδο στην αγορά.

(7)

Για την αποδοτική και αποτελεσματική αντίδραση στην απειλή διατάραξης της αγοράς, είναι σημαντικό να καταστούν διαθέσιμες ενισχύσεις στους παραγωγούς των γεωργικών τομέων της Ένωσης που πλήττονται από αυτή τη διατάραξη της αγοράς. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιλέξουν έναν ή περισσότερους από τους εν λόγω τομείς, ή μέρος αυτών, προκειμένου να παράσχουν στήριξη στους παραγωγούς που πλήττονται περισσότερο από τη διατάραξη της αγοράς.

(8)

Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να παρασχεθεί στα κράτη μέλη χρηματοδοτική επιχορήγηση για τη στήριξη των παραγωγών που ασκούν δραστηριότητες οι οποίες προάγουν την επισιτιστική ασφάλεια ή αντιμετωπίζουν ανισορροπίες της αγοράς, ώστε να καταστεί δυνατή η αναγκαία προσαρμογή. Το ποσό που διατίθεται σε κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να καθοριστεί λαμβανομένου υπόψη του αντίστοιχου βάρους κάθε κράτους μέλους στον γεωργικό τομέα της Ένωσης, με βάση τα καθαρά ανώτατα όρια για τις άμεσες ενισχύσεις που ορίζονται στο παράρτημα III του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1307/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(9)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να σχεδιάσουν μέτρα που συμβάλλουν στην επισιτιστική ασφάλεια ή αντιμετωπίζουν ανισορροπίες της αγοράς. Οι γεωργοί θα πρέπει να είναι επιλέξιμοι για στήριξη στο πλαίσιο των μέτρων αυτών, υπό την προϋπόθεση ότι ασκούν μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες δραστηριότητες που επιδιώκουν αυτούς τους στόχους: κυκλική οικονομία, διαχείριση θρεπτικών στοιχείων, αποδοτική χρήση των πόρων και μέθοδοι παραγωγής φιλικές προς το περιβάλλον και το κλίμα.

(10)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κατανέμουν την ενίσχυση μέσω των πλέον αποτελεσματικών διαύλων βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψη την έκταση της διατάραξης της αγοράς στους διάφορους τομείς, μεριμνώντας παράλληλα ώστε οι γεωργοί να είναι οι τελικοί δικαιούχοι της ενίσχυσης και αποφεύγοντας κάθε στρέβλωση της αγοράς και του ανταγωνισμού.

(11)

Δεδομένου ότι το ποσό που διατίθεται σε κάθε κράτος μέλος αναμένεται να αντισταθμίσει μόνο ένα μέρος της πραγματικής ζημίας που υπέστησαν οι παραγωγοί στους διάφορους τομείς της γεωργίας, θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη να παράσχουν πρόσθετη εθνική στήριξη στους παραγωγούς αυτούς, υπό τους ίδιους όρους αντικειμενικότητας, μη διάκρισης και μη στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Δεδομένου του μεγέθους της τρέχουσας κρίσης, αυτή η πρόσθετη εθνική στήριξη μπορεί κατ’ εξαίρεση να ανέρχεται κατ’ ανώτατο όριο στο διπλάσιο των αντίστοιχων ποσών που ορίζονται στο παράρτημα του παρόντος κανονισμού.

(12)

Προκειμένου να παρασχεθεί στα κράτη μέλη η ευελιξία να διανέμουν την ενίσχυση όπως απαιτούν οι περιστάσεις για την αντιμετώπιση της διατάραξης της αγοράς, θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη η σώρευση της ενίσχυσης με άλλη στήριξη που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

(13)

Οι ενισχύσεις που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να χορηγούνται ως μέτρο στήριξης των γεωργικών αγορών σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013, μετά τη μεταφορά κονδυλίων από το αποθεματικό για κρίσεις στον γεωργικό τομέα που προβλέπεται στο άρθρο 25 του εν λόγω κανονισμού.

(14)

Δεδομένου ότι η ενίσχυση που παρέχει η Ένωση καθορίζεται σε ευρώ, είναι αναγκαίο, για την εξασφάλιση ενιαίας και ταυτόχρονης εφαρμογής, να καθοριστεί ημερομηνία για τη μετατροπή του ποσού που χορηγείται στα κράτη μέλη που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ ως εθνικό τους νόμισμα. Ως εκ τούτου, κρίνεται σκόπιμο να προσδιοριστεί η γενεσιουργός αιτία της συναλλαγματικής ισοτιμίας σύμφωνα με το άρθρο 106 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013. Βάσει της αρχής που αναφέρεται στο εν λόγω άρθρο παράγραφος 2 στοιχείο β) και των κριτηρίων που ορίζονται στο εν λόγω άρθρο παράγραφος 5 στοιχείο γ), η γενεσιουργός αιτία θα πρέπει να είναι η ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού.

(15)

Για δημοσιονομικούς λόγους, η Ένωση θα πρέπει να χρηματοδοτεί τις δαπάνες στις οποίες υποβάλλονται τα κράτη μέλη μόνον εφόσον οι δαπάνες αυτές έχουν πραγματοποιηθεί εντός συγκεκριμένης προθεσμίας επιλεξιμότητας.

(16)

Για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια, η παρακολούθηση και η ορθή διαχείριση των ποσών που διατίθενται σε αυτά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα που πρόκειται να λάβουν, τα κριτήρια που χρησιμοποιούν για την κατάρτιση των μέτρων, το σκεπτικό για τη διανομή της ενίσχυσης στους διάφορους τομείς, τα μέτρα που λαμβάνουν για να αποφευχθεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού στις σχετικές αγορές, τον επιδιωκόμενο αντίκτυπο των μέτρων και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν για τον έλεγχο της επίτευξής του.

(17)

Οι δυσκολίες πρόσβασης σε εισροές και τα προβλήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης που προκύπτουν από την απότομη διακοπή των εμπορικών μεταφορών συνιστούν άμεση διατάραξη της αγοράς και, κατά συνέπεια, απαιτείται άμεση δράση για την αποτελεσματική και αποδοτική αντιμετώπιση της κατάστασης.

(18)

Για να εξασφαλιστεί ότι οι παραγωγοί θα λάβουν ενίσχυση το ταχύτερο δυνατόν, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τον παρόντα κανονισμό χωρίς καθυστέρηση. Συνεπώς, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει να εφαρμόζεται υπό τον όρο ότι η μεταφορά 350 000 000 EUR από το αποθεματικό στις γραμμές του προϋπολογισμού για τη χρηματοδότηση του αναγκαίου μέτρου θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4)· από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσης της Επιτροπής στην οποία αναφέρεται ότι η μεταφορά έχει πραγματοποιηθεί,