Πόλεμος Ρωσίας και Ουκρανίας: Μια σύγκρουση αγροτικών γιγάντων επίσης

Κωνσταντίνος Καζαντζής

ΕΛ.Γ.Ο. “ΔΗΜΗΤΡΑ”, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας

Τον τελευταίο καιρό η ειδησεογραφική επικαιρότητα ασχολείται σχεδόν μόνιμα με τα πολεμικής φύσεως γεγονότα και τεκταινόμενα στη σύρραξη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Θα θέλαμε να ρίξουμε μια φευγαλέα ματιά στις επιπτώσεις της τρέχουσας σύγκρουσης και στη γεωργική και αγροδιατροφική οικονομία.

Πρώτα απ' όλα σημειώνεται ότι τα δύο εμπόλεμα κράτη έχουν γίνει πραγματικές γεωργικές υπερδυνάμεις τα τελευταία χρόνια, από την καταστροφική κατάσταση της σοβιετικής εποχής, κατά την οποία οι Δημοκρατίες αντιμετώπιζαν συχνά λιμό και εξαρτώνταν πλήρως από τις εισαγωγές βασικών τροφίμων, μέχρι τη δημιουργία θετικού ισοζυγίου στις αγροδιατροφικές εξαγωγές.

Το 2020 λοιπόν, ήταν η χρονιά κατά την οποία η Ρωσία για πρώτη φορά στην ιστορία της ήταν καθαρός εξαγωγέας γεωργικών και αγροδιατροφικών προϊόντων, εξάγοντας 79 εκατομμύρια τόνους προς 30,9 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι εισαγωγών ίσων με 29,7 εκατομμύρια δολάρια (πηγή: AgroExport Center, Υπουργείο Γεωργίας της Ρωσίας).

Φαίνεται ότι τα εφαλτήρια για την ανάπτυξη της ρωσικής γεωργίας ήταν οι κυρώσεις της Δύσης με επακόλουθο το εμπάργκο εισαγωγών από Ε.Ε., Η.Π.Α. και Καναδά το 2014 (μετά την προσάρτηση της Κριμαίας).

Προς τεκμηρίωση του παραπάνω μπορεί να αναφερθεί το χαρακτηριστικό παράδειγμα του εμπορίου μήλων. Πριν από το εμπάργκο, η Ρωσία εισήγαγε το 80% των αναγκών της σε μήλα ιδίως από την Πολωνία (ο μεγαλύτερος παραγωγός μήλων στην Ευρώπη από άποψη ποσότητας). Σήμερα, με παραγωγή 200 χιλιάδων τόνων, η Ρωσία είναι πρακτικά αυτάρκης. Ανοδική είναι επίσης και η παραγωγή λαχανικών (σε υπαίθριους αγρούς και θερμοκήπια) και πατάτας. Αν ληφθεί υπόψη αυτό που πρόσφατα δήλωσε ο Ρώσος Υφυπουργός Γεωργίας Artem Korvin, η παραγωγή λαχανικών το 2025 θα πρέπει να φτάσει τους 6,8 εκατομμύρια τόνους (+25% από το 2020) και εκείνη της πατάτας τους 7,6 εκατομμύρια τόνους (+12% από το 2020) (πηγή: Moscow Times και mcx.gov.ru).

Εκεί που η Ρωσία πραγματικά υπερέχει όμως, είναι η παραγωγή σιτηρών. Εδώ βρίσκεται πλέον σταθερά στην κορυφή της κατάταξης των χωρών εξαγωγής. Κατά το 2020 εξήγαγε 37,3 εκατομμύρια τόνους σιτηρών, μπροστά από τις Η.Π.Α. και τον Καναδά (και οι δύο από 26,1 εκατομμύρια τόνους). Στην πέμπτη θέση (λίγο μετά τη Γαλλία) εμφανίζεται η Ουκρανία, με 18,1 εκατομμύρια τόνους εξαγόμενου προϊόντος. Δηλαδή στην πράξη, η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν το 28% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου σιτηρών.

Η συγκριτική κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών αντιστρέφεται στην περίπτωση του καλαμποκιού. Η Ουκρανία βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα των παγκόσμιων εξαγωγέων με 16% του παγκόσμιου συνόλου. Ο πρώτος εταίρος της Ρωσίας στον τομέα των τροφίμων είναι (μάλλον αυτονόητο) η Κίνα με 13% εξαγωγές, ακολουθούμενη από την Τουρκία με 10% εξαγωγές. Μεγάλο μέρος αυτών των εσπεριδοειδών, φρούτων και λαχανικών που κάποτε εισάγονταν στη Ρωσία από την Ε.Ε., προέρχονται τώρα από την Τουρκία!

Όταν λοιπόν επί παραδείγματι, τα πολωνικά μήλα ή τα ισπανικά πορτοκάλια ή οι ιταλικές κλημεντίνες ή τα ελληνικά ροδάκινα και κεράσια κ.ο.κ., που δεν βρίσκουν πλέον διέξοδο στην Ανατολή, τοποθετούνται στην εγχώρια (ή ευρωπαϊκή) αγορά, τότε προκαλείται πλεόνασμα προσφοράς και επακόλουθες μειώσεις των τιμών.

Φαίνεται ότι η συνεχιζόμενη σύγκρουση και οι εχθροπραξίες θα οδηγήσουν σε ολοένα μεγαλύτερη αστάθεια της αγοράς αγροδιατροφής που θα επηρεάσουν φυσικά όλον τον πλανήτη.